ยาสามัญประจำบ้าน

ยาสามัญประจำบ้าน ( First Aid Kits) เป็นยาที่กระทรวงสาธารณสุขกำหนดให้เป็นยาที่ควรมีประจำบ้าน เพื่อสามารถใช้รักษาอาการเจ็บป่วยเล็กน้อยด้วยตนเองที่อาจจะเกิดขึ้นได้ทั่วไปในชีวิตประจำวัน เช่น อาการปวดศีรษะ ไอ ถูกน้ำร้อนลวก ท้องอืด ท้องเฟ้อ หรือถูกมีดบาด เป็นต้น เมื่อมีเหตุฉุกเฉินสามารถปฐมพยาบาลได้ทันที  นอกจากนี้ ยาสามัญประจำบ้านยังเป็นยาที่มีราคาถูก สามารถหาซื้อได้เองตามร้านขายยา ห้าง และร้านขายของชำทั่วไป โดยไม่ต้องมีใบสั่งแพทย์

ปัจจุบันยาสามัญประจำบ้านมีทั้งหมด 53 ชนิด นำมาใช้รักษาโรคสามัญได้ 16 กลุ่ม ดังนี้

1. กลุ่มยาบรรเทาปวดลดไข้

พาราเซตามอล หรือ ยากลุ่ม NSAID แอสไพริน ไอบูโพรเฟน ผู้ใหญ่ที่มีอาการปวดหัวเป็นไข้ควรรับประทานยาหลังอาหารทันที หรือรับประทานทุก 4-6 ชั่วโมงเมื่อมีอาการ ไม่ควรรับประทานเกิน วันละ 5 ครั้ง

2. กลุ่มยาแก้แพ้ ลดน้ำมูก เช่น คลอเฟนิรามีน ช่วยบรรเทาอาการจากหวัด จาม น้ำมูกไหล ลมพิษ ภูมิแพ้ รับประทานทุก 4-6 ชั่วโมงเมื่อมีอาการ
3. กลุ่มยาแก้ไอ ขับเสมหะ

ยาแก้ไอน้ำดำ ช่วยบรรเทาอาการไอและขับเสมหะ ผู้ใหญ่ให้รับประทานครั้งละ 1-2 ช้อนชา วันละ 3-4 ครั้ง

4. กลุ่มยาดม หรือยาทาแก้วิงเวียน หน้ามืด คัดจมูก

ยาดม แอมโมเนียหอม ช่วยบรรเทาอาการวิงเวียน หน้ามืด คล้ายจะเป็นลม คัดจมูก หายใจไม่ออก หรือใช้ทาผิวหนังบรรเทาอาการเนื่องจากพิษแมลงกัดต่อยหรือถูกพืชมีพิษ

5. กลุ่มยาแก้เมารถ เมาเรือ

ยาแก้เมารถ เมาเรือไดเมนไฮดริเนท เป็นยาสำหรับผู้ใหญ่ โดยให้รับประทานก่อนออกเดินทางอย่างน้อย 30 นาทีในปริมาณ 1 เม็ด

6. กลุ่มยาสำหรับโรคปาก และลำคอ

ใช้สำหรับบรรเทาอาการอักเสบ และเจ็บบริเวณลำคอ ลิ้น หรือในช่องปาก เช่น ยากวาดคอ ยารักษาลิ้นเป็นฝ้าเยนเชี่ยนไวโอเลต ยาอมบรรเทาอาการเจ็บคอ

7. กลุ่มยาแก้ปวดท้อง ท้องอืด ท้องขึ้น ท้องเฟ้อ

เช่น ยาธาตุน้ำแดง ยาขับลม ยาลดกรด ยาน้ำแก้ท้องอืดท้องเฟ้อ เมื่อมีอาการปวดท้องให้ทานพาราเซตามอล ไม่ควรทานยาแอสไพรินเพราะอาจส่งผลให้ระเคืองกระเพาะอาหาร

8. กลุ่มยาแก้ท้องเสีย

เช่น ผงถ่านแอคติเวทชาร์โคล ผงนํ้าตาลเกลือแร่เพื่อช่วยชดเชยการสูญเสียน้ำจากอาการท้องเสียและป้องกันการช็อคเนื่องจากการที่ร่างกายขาดน้ำ

9. กลุ่มยาระบาย

เป็นกลุ่มยาสำหรับรักษาอาการท้องผูก แต่ไม่ควรใช้เป็นประจำ ได้แก่ ยาระบายกลีเซอรีน ชนิดเหน็บทวารหนักสำหรับเด็ก ยาระบายกลีเซอรีน ชนิดเหน็บทวารสำหรับผู้ใหญ่ ยาระบายแมกนีเซีย ยาระบายมะขามแขก และยาระบายโซเดียมคลอไรด์ ชนิดสวนทวาร  

10. กลุ่มยาถ่ายพยาธิลำไส้

ยาถ่ายพยาธิตัวกลม มีเบนดาโซล ใช้ถ่ายพยาธิตัวกลม แต่ก็มีวิธีรับประทานที่แตกต่างกันไปตามชนิดของพยาธิด้วย

11. กลุ่มยาบรรเทาอาการปวดกล้ามเนื้อ แมลงกัดต่อย

ยาหม่องชนิดขี้ผึ้ง ใช้บรรเทาอาการปวด บวม อักเสบจากแมลงกัดต่อย หรืออาการปวดเมื่อยกล้ามเนื้อ เป็นยาห้ามรับประทาน ใช้สำหรับทา หรือนวดบริเวณที่มีอาการเท่านั้น

12. ยาเกี่ยวกับโรคตา

ยาหยอดตาซัลฟาเซตาไมด์ ช่วยรักษาอาการตาแดง ตาอักเสบ จากโรคติดเชื้อ โดยหยอดตาครั้งละ 1-2 หยด วันละ3-4 ครั้ง และ ยาล้างตา เพื่อบรรเทาอาการแสบตา ระคายเคืองตา จากสิ่งสกปรกเข้าตา

13. ยาทาผิวหนัง

เช่น ครีมฆ่าเชื้อ ยารักษากลากเกลื้อน น้ำกัดเท้า คาลาไมน์ ช่วยบรรเทาอาการระคายเคืองของผิวหนัง

14. กลุ่มยารักษาแผลติดเชื้อไฟไหม้ น้ำร้อนลวก

ยารักษาแผลติดเชื้อซิลเวอร์ ซัลฟาไดอาซีน ครีม เป็นยาทาภายนอกเพื่อรักษาการติดเชื้อของแผลไฟใหม้ โดนความร้อน หรือน้ำร้อนลวก

15. กลุ่มยาใส่แผล ยาล้างแผล

แอลกอฮอลล์ นํ้าเกลือล้างแผล ใช้เช็ดฆ่าเชื้อบริเวณบาดแผล และ ทิงเจอร์ไอโอดีนช่วยรักษาแผลสด

16. กลุ่มยาบำรุงร่างกาย

เป็นกลุ่มยาสำหรับบำรุงไม่ให้ร่างกายขาดวิตามิน หรือแร่ธาตุที่จำเป็น เช่น ยาเม็ดวิตามินบีรวม ยาน้ำมันตับปลาชนิดแคปซูล ยาเม็ดบำรุงโลหิต เฟอร์รัส ซัลเฟต เป็นต้น